Vĩnh biệt động cơ Rotary!

Động cơ Rotary cuối cùng vừa rời nhà máy của Mazda tại Hiroshima vào tuần trước – cũng là thời điểm trụ sở của Mazda phát đi thông điệp kết thúc gần 50 năm phát triển của dòng động cơ này.

Theo chủ tịch hãng Mazda, ông Takashi Yamanouchi chia sẻ: “Việc sản xuất chiếc xe thể thao RX-8 đã chấm dứt, nhưng động cơ rotary sẽ mãi mãi tồn tại như một phần quan trọng trong linh hồn của Mazda”.

Động cơ rotary hay còn gọi là động cơ xoay, động cơ Wankel đóng vai trò là một yếu tố luôn luôn song hành trong thời gian dài với các mẫu xe thể thao của Mazda: từ mẫu Mazda Cosmo năm 1967 cho tới series xe thể thao RX của những năm 1970, RX-7s ở thập niên 1980 và 1990, RX-8 ở những năm 2000. Mặc dù trải qua hơn 50 tồn tại, động cơ xoay chẳng có mấy khác biệt.

Động cơ xoay có lợi thế ở trọng lượng nhẹ và vòng tua máy lớn cho phép mang lại nhiều sức mạnh hơn động cơ sử dụng piston bình thường ở cùng một thể tích xy-lanh, tuy nhiên loại động cơ xoay “nổi tiếng” ở khoản tốn nhiên liệu.

RX-8 và động cơ rotary sẽ là một quá khứ đáng nhớ của Mazda

Thực tế Mazda không phát minh ra động cơ rotary, họ mua lại bản quyền sản xuất động cơ rotary từ một kĩ sư cơ khí người Đức có tên là Felix Wankel (Điều này lí giải vì sao động cơ xoay có tên Wankel) vào năm 1961 sau khi ông giới thiệu loại động cơ này lần đầu tiên vào năm 1960. Loại động cơ này có buồng đốt hình oval với một rotor cánh quạt có dạng hình tam giác chuyển động xoay tròn chứ không chuyển động dọc như piston. Nhờ thiết kế này mà công suất và khả năng tăng tốc và tăng công suất được tăng thêm mà không cần thêm các piston khác hoạt động như động cơ sử dụng piston thông thường. Khuyết điểm lớn nhất của loại động cơ rotary là việc kim phun dầu thường xuyên phải bôi trơn ba đỉnh của tam giác nhằm giảm mài mòn, ngoài ra nhiên liệu ở trong buồng đốt có tỉ lệ hoà trộn khôgn cao, không cháy hết gây lãng phí. Hai yếu tố trên dẫn tới việc tiêu tốn nhiên liệu và nồng độ khí thải cao.

Mặt cắt của động cơ rotary

Nói về những cột mốc trong lịch sử, đỉnh cao của động cơ rotary là năm 1973, khi đó Mazda sản xuất tới 239.871 động cơ này để trang bị cho các mẫu xe của mình. Không may mắn là sau đó lệnh cấm vận với dầu mỏ của các nước Ả Rập khiến cho động cơ rotary bắt đầu thoái trào. Năm 1991, chiếc Mazda 787B trang bị động cơ rotary trở thành chiếc xe Nhật đầu tiên chiến thắng tại giải đua hành xác Le Mans 24h. Sau thành công trên động cơ rotary tiếp tục thoái trào và chỉ còn Mazda RX-8 được trang bị loại động cơ này. Vẫn những khuyết điểm cũ, RX-8 không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 trong năm 2010 khiến cho nhà sản xuất đau đầu tìm một sản phẩm có thể bán ở châu Âu. Họ chỉ tung ra mẫu RX-8s 2896 cho thị trường này vào năm 2010 và đây cũng là phiên bản cuối cùng của thế hệ xe thể thao RX-8 RS của Mazda.

Mazda 787B tại đường đua Le Mans 24h

Hiện tại, Mazda đang triển khai công nghệ SkyActiv với nhiều tính năng ưu việt cho 8 mẫu xe mới, dường như động cơ rotary chẳng còn cơ hội nào để phát triển trong tương lai.

Thảo Đỗ