Truy thu thuế với các liên doanh ôtô…

Căn cứ theo quy định của Bộ Khoa học & Công nghệ về độ rời rạc của linh kiện ô tô nhập khẩu, cơ quan hải quan ở Hải Dương và Bắc Giang đã ra quyết định ấn định thuế đối với các doanh nghiệp ô tô như Ford Việt Nam, Vinamotor… với số thuế truy thu hàng chục tỷ đồng.

Theo đại diện Bộ Tài chính, danh sách này còn bao gồm cả Toyota Việt Nam, Vidamco, Honda Việt Nam… với tổng số tiền không dừng lại ở con số vài trăm tỷ đồng.

Cụ thể, các bộ linh kiện như mặt ghế (lưng ghế và đệm ghế đã được lắp với nhau), ống xả (bộ chuyển đổi khí thải và bộ giảm thanh ống xả đã được hàn gắn với đoạn sau ống xả); kính sườn, kính sườn cửa trượt cho xe 16 chỗ (kính sườn cửa trượt, kính sườn ô số 2 đã được lắp ráp hoàn chỉnh với khung và khóa kính) và ghế lái không đáp ứng mức độ rời rạc theo quy định tại Quyết định 05/2005/QĐ-BKHCN.

Chính vì vậy, chiều 5/7, đã diễn ra một cuộc họp của đại diện 4 bộ – Khoa học & Công nghệ (KHCN), Tài chính, Công Thương, và Giao thông Vận tải (GTVT) – để họp bàn giải pháp giải quyết những rắc rối xung quanh việc các doanh nghiệp ô tô nhập khẩu bộ linh kiện không đáp ứng tiêu chuẩn và có thể bị truy thu thuế hàng nghìn tỷ đồng.

Những rắc rối từ chính sách
 
Cơ sở pháp lý để cơ quan hải quan của Bắc Ninh và Hải Dương ra các quyết định ấn định thuế nêu trên là Thông tư 184/2010/TT-BTC ra ngày 15/11/2010, trong đó quy định: Một trong các điều kiện để bộ linh kiện rời đồng bộ hoặc không đồng bộ nhập khẩu để sản xuất lắp ráp ô tô được phân loại, tính thuế theo từng linh kiện, phụ tùng là linh kiện đó phải đáp ứng mức độ rời rạc tối thiểu bằng mức độ rời rạc của linh kiện ô tô quy định tại Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN ngày 11/5/2005 của Bộ Khoa học Công nghệ. Trường hợp trong bộ linh kiện nhập khẩu có một linh kiện có mức độ rời rạc thấp hơn mức độ rời rạc theo quy định tại Quyết định 05 thì phải nộp thuế nhập khẩu cho cả bộ linh kiện theo mức thuế suất của ô tô nguyên chiếc.

Đến ngày 28/4/2011, Bộ Tài chính đã có công văn gửi các bộ ngành, doanh nghiệp xin ý kiến về sửa đổi Thông tư 184, trong đó đề xuất: trường hợp trong bộ linh kiện nhập khẩu có một hoặc một số linh kiện chưa đảm bảo mức độ rời rạc theo Quyết định 05  thì thu thuế theo mức thuế suất của chính sản phẩm nguyên chiếc đối với linh kiện hoặc một số linh kiện đó; trường hợp trong bộ linh kiện nhập khẩu có một hoặc một số linh kiện chưa đảm bảo mức độ rời rạc theo quyết định 05 nhưng được Bộ KHCN xác nhận là phù hợp thì tính thuế theo thuế suất của từng linh kiện hoặc một số linh kiện tại biểu thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi.

Ngày 1/6/2011, Bộ Tài chính ra Công văn 7116 yêu cầu cơ quan hải quan áp dụng đúng quy định, như trong Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN. Chính vì lẽ đó, thời gian này lại rộ lên các tin đồn về liên doanh lắp ráp ô tô trong nước sẽ phải truy nộp hàng chục tỉ đồng do gian lận thuế.

Tuy nhiên, trên thực tế, Thông tư 184 gây phản ứng gay gắt từ các doanh nghiệp, cho rằng việc áp thuế suất như vậy là bất hợp lí, nên Bộ Tài chính đã có văn bản 8118 ngày 21/6/2011 cho phép doanh nghiệp tiếp tục thông quan, tạm thời chưa thực hiện trình tự thanh toán thuế và chưa áp dụng biện pháp cưỡng chế.

Bộ Tài chính cũng đưa thêm một điều khoản, trong đó yêu cầu: Doanh nghiệp lắp ráp xe ô tô phải có văn bản cam kết gửi cơ quan hải quan thực hiện theo đúng kết luận cuối cùng của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đối với linh kiện để lắp ráp ô tô do doanh nghiệp nhập khẩu.

Chính vì những rắc rối trên, cuộc họp giữa các bộ: Tài chính, KHCN, Công thương, GTVT được mong chờ sẽ có một biện pháp ổn thỏa cho vấn đề này.

Thay đổi hay không?

Trong cuộc họp kéo dài 2 tiếng diễn ra ngày 5/7, tranh luận giữa đại diện 4 bộ tập chung chủ yếu vào việc gỡ rối bất hợp lý trên bằng việc sửa Thông tư 184 hay sửa Quyết định 105.

Liên quan đến quyết định 05, đại diện Tổng cục Tiêu chuẩn (Bộ KHCN) cho biết, kể từ khi có năm 2005 đến năm 2009, Bộ KHCN không nhận được bất kỳ kiến nghị nào của doanh nghiệp liên quan đến những quy định trong quyết định này. Ngoài ra, đại diện của Bộ KHCN cũng nhấn mạnh việc các doanh nghiệp thấy bất cập khi thực hiện quyết định 05 mà không chủ động báo cáo, chỉ đến khi Hải quan áp thuế cao mới có phản hồi.

Cần giám sát chặt chẽ việc nhập khẩu linh kiện tránh gian lận thương mại

Đại diện bộ KHCN cho rằng, vấn đề gây rắc rối cho các doanh nghiệp lắp ráp và sản xuất ô tô trong nước nảy sinh từ sự ra đời của thông tư 184/2010 của Bộ Tài chính. Việc áp dụng thuế cho linh kiện lắp ráp quá cao sẽ vô tình khuyến khích doanh nghiệp nhập cả xe, không khuyến khích lắp ráp. Thêm vào đó, việc xây dựng Quyết định 05/2005 của Bộ KHCN xây dựng chủ yếu cho chiến lược nội địa hoá ô tô, nhưng hiện tại chưa theo kịp sự phát triển công nghệ ô tô hiện nay.

Tuy nhiên, đại diện Bộ KHCN cho rằng việc sửa Thông tư 184/2010 của Bộ Tài Chính theo hướng áp thuế cao với linh kiện, phụ tùng không đáp ứng độ rời rạc là hợp lý, trong khi việc sửa Quyết định 05 – một quyết định liên quan đến vấn đề kỹ thuật – cần thận trọng và rất có thể ảnh hưởng tới chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam.

Trong khi đó, đại diện cơ quan hải quan và Bộ Tài chính không đồng tình với lập luận của phía Bộ KHCN và cho rằng, việc sửa Thông tư 184 theo hướng chỉ áp thuế cao với linh kiện, cụm linh kiện không đảm bảo độ rời rạc là không phù hợp với quy định của Công ước HS (Công ước Quốc tế về Hệ thống điều hòa mô tả và mã hóa hàng hóa) mà Việt Nam đã tham gia.

Ngoài ra, việc sửa Thông tư 184/2010 theo hướng nêu trên sẽ khiến doanh nghiệp tích cực hơn trong việc nhập linh kiện theo bộ, những cụm linh kiện phụ tùng quan trọng và điều này sẽ tác động tiêu cực tới việc nội địa hóa cũng như chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam (mang lại nhiều lợi ích cho nhà nhập khẩu linh kiện, bởi hiện tại thuế suất với các nhà sản xuất có tỷ lệ nội địa hóa 1% và 40% cũng không có gì khác nhau).

Mặt khác, có một thực tế không thể phủ nhận đó là việc gian lận thương mại sẽ xảy ra nếu các doanh nghiệp nhập khẩu xe nguyên chiếc nhưng tách rời thành linh kiện mang về Việt Nam để được áp thuế từng linh kiện. Việc sửa đổi này cũng sẽ khiến các doanh nghiệp sản xuất linh kiện tại Việt Nam sẽ “bóp chết”  ngành công nghiệp phụ trợ bởi sự cạnh tranh từ chính hãng cũng như các nước lân cận.
 
Giải pháp tình thế

Việc sửa đổi thông tư 184 và quyết định 05 cần có sự cân nhắc thận trọng đối với chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam

Mặc dù không thể đạt được những kết quả mong đợi, nhưng cuộc họp hôm qua đã có quyết định cuối cũng với đề xuất của Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân: Lập đội kiểm tra liên ngành với sự có mặt của cả bốn bộ liên quan: Công thương, Tài chính, KHCN, GTVT, kiểm tra tất cả các lô hàng linh kiện nhập khẩu về Việt Nam, nếu độ rời rạc tạm chấp nhận được thì cho thông quan, áp dụng thuế ưu đãi, đồng thời thông báo việc áp dụng triệt để thông tư 184/2010 của Bộ Tài chính với các lô hàng về sau.

Và cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Quân, các bộ, ngành liên quan cần cho đề xuất ngay trong tuần để có hướng chung thống nhất giữa các bộ về việc sửa đổi theo theo hướng như thế nào; sửa Quyết định 05 hay sửa Thông tư 184 hoặc sửa đồng thời.