Đến năm 2030, chỉ các loại xe ô tô có mức tiêu thụ đạt dưới mức 4,7 đến tối đa 6,4 lít /100km mới được bán ra thị trường, tùy vào dung tích động cơ.

Nhiều mẫu ô tô và xe máy đang bán tại Việt Nam có thể sẽ phải dừng kinh doanh nếu không đáp ứng hạn mức tiêu thụ nhiên liệu sẽ được áp dụng trong thời gian tới.

Theo đó, tại Quyết định 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022, Chính phủ đã yêu cầu áp dụng giới hạn mức TTNL đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ theo lộ trình, hướng tới giảm tối đa mức TTNL và phát thải khí nhà kính.Ngày 30/9/2024, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) ban hành Quyết định số 1191/QĐ-BGTVT về Kế hoạch Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực GTVT đến năm 2030. Quyết định này đã đưa ra giải thiết về giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu đối với xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới – “Biện pháp E17”.

Biện pháp này đặt mục tiêu TTNL đến năm 2030: “100% xe máy bán ra đạt định mức 2,3 lít/100km; 100% các loại xe ô tô bán ra đạt tiêu chuẩn sau: ô tô con (<1.400cc) đạt 4,7 lít/100km, ô tô trung bình (1.400-2.000cc) đạt 5,3 lít/100km, ô tô lớn (>2.000cc) đạt 6,4 lít/100km.”

Như vậy, đến năm 2030, chỉ các loại xe ô tô có mức tiêu thụ đạt dưới mức 4,7 đến tối đa 6,4 lít nhiên liệu/100km mới được bán ra thị trường tùy vào dung tích động cơ, đồng nghĩa với việc áp dụng phương pháp MEPS (tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng tối thiểu). Có thể thấy mức TTNL này đang thấp hơn nhiều so với hầu hết các mẫu xe đang lưu hành hiện nay.

Theo ông Trần Quang Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), có rất nhiều biện pháp trong lĩnh vực GTVT đã và đang được triển khai nhằm hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050, trong đó có việc áp dụng hạn mức TTNL. Tuy nhiên việc áp dụng phương pháp quản lý mức TTNL như thế nào vẫn đang được cân nhắc, với quan điểm phải hài hoà giữa lợi ích kinh tế và môi trường.

“Hiện Bộ Xây dựng đã giao Cục Đăng kiểm Việt Nam xây dựng bộ tiêu chuẩn về hạn mức TTNL và dự kiến ban hành trong năm nay. Bộ tiêu chuẩn này sẽ là cơ sở để các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ô tô, xe máy tự soi chiếu, đánh giá về khả năng đáp ứng yêu cầu và có sự chuẩn bị, điều chỉnh kịp thời trước khi có bộ Quy chuẩn mang tính bắt buộc các hãng xe phải thực hiện. Việc lựa chọn phương pháp quản lý mức TTNL nào sẽ được cân nhắc, sao cho phù hợp nhất với tình hình thực tế”, ông Hà cho biết thêm.

Mới đây, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) và Viện KHCN GTVT (ITST) đã phối hợp thực hiện “Báo cáo độc lập nghiên cứu, đề xuất giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu cho xe ô tô con dưới 9 chỗ trở xuống tại Việt Nam đến năm 2030, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050”.

Theo đánh giá từ nghiên cứu, nếu áp dụng Biện pháp E17, sẽ có đến 97% các kiểu loại xe động cơ đốt trong ICE buộc phải dừng sản xuất, nhập khẩu do không đạt hạn mức đề ra. Trong đó có khoảng 21,7% khách hàng có thể chuyển sang sử dụng ô tô hybrid hoặc xe ô tô điện. Như vậy, mức độ sụt giảm sản lượng xe ô tô bán ra trên thị trường hàng năm khi áp dụng biện pháp này sẽ là 77%.

Chẳng hạn với kịch bản áp dụng MEPS sẽ giảm khoảng 574 nghìn tỷ giá trị đóng góp của ngành vào GDP và giảm thu ngân sách nhà nước từ xe ô tô sản xuất trong nước và nhập khẩu khoảng 377 nghìn tỷ đồng.

Trong khi với kịch bản tỷ lệ tăng trưởng đội xe ô tô hàng năm là 10%, nếu áp dụng CAFC sẽ chỉ giảm khoảng 73 nghìn tỷ đồng đóng góp giá trị vào GDP và khoảng 38 nghìn tỷ đồng nguồn thu ngân sách.

Theo ông Đào Công Quyết, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, nếu áp dụng MEPS, tức là xây dựng hạn mức TTNL dựa trên dung tích động cơ – sẽ chỉ có các dòng xe BEV (xe thuần điện), HEV (hybrid tự sạc) hoặc PHEV (hybrid sạc ngoài) là đáp ứng được. Theo đó, các dòng xe ICE (xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống) sẽ phải dừng sản xuất lắp ráp và kinh doanh.

Điều này sẽ gây ra ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến ngành công nghiệp ô tô trong nước, nguồn thu ngân sách nhà nước và công ăn việc làm của người dân.

Đồng thời, việc áp dụng MEPS sẽ khiến thị trường xe bị giới hạn bởi một số kiểu loại xe nhất định, trong khi nhu cầu của khách hàng vẫn tồn tại mà không thể đáp ứng.

Nhóm khách hàng chưa sẵn sàng chuyển đổi sang xe hybrid hoặc xe điện có xu hướng kéo dài thời gian sử dụng xe cũ, càng tạo thêm áp lực cho mục tiêu bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong việc thu hồi và tái chế phương tiện giao thông.

Hoàng Nam (Theo VAMA)