Xe điện và những dấu ấn trong nền CN ôtô

Trong hơn trăm năm lịch sử, xe điện đã có những giai đoạn huy hoàng cũng như thời kỳ tưởng chừng biến mất khỏi ngành công nghiệp ôtô. Nhưng với xu hướng hiện nay xe điện đang được kỳ vọng sẽ trở lại mạnh mẽ trong tương lai không xa.

Lịch sử và phát triển

Có thể hiểu đơn giản, xe chạy điện (electric car) là xe sử dụng động cơ điện để dẫn động thay vì sử dụng động cơ đốt trong. Khác với xe sử dụng động cơ đốt trong thông thường, xe điện không xả khí thải, sử dụng nhiên liệu xanh (điện) và 1 chiếc xe có thể trang bị nhiều động cơ điện thay vì chỉ 1 động cơ duy nhất như xe hơi thông thường. Hiện nay, vấn đề thời gian hoạt động hay quãng đường di chuyển chính là bài toán khó ngăn cản sự phổ biến của xe điện.

Trong những năm gần đây, xe điện đang nhận được sự quan tâm nhiều hơn từ các nhà sản xuất xe trên thế giới. Động thái này được cho là xuất phát từ vấn đề môi trường, sự cạn kiệt của nguồn tài nguyên, giá cả nhiên liệu leo thang và các quy định ngặt nghèo về lượng khí thải của các thị trường trọng điểm như Mỹ và châu Âu.

Xe hơi chạy điện đang nhận được sự quan tâm từ nhiều phía

Nếu nhìn về lịch sử của xe chạy điện nhiều người sẽ phải ngạc nhiên khi xe điện có từ rất sớm, thậm chí có trước cả xe sử dụng động cơ đốt trong. Được biết, chiếc xe điện đầu tiên được kỹ sư người Pháp, Gustave Trouve chế tạo vào năm 1881, trong khi đó phải đến năm 1885, chiếc xe sử dụng động cơ đốt trong đầu tiên mới được ra đời do Karl Benz chế tạo tại Đức. Chiếc xe điện đầu tiên là 1 chiếc xe ba bánh trang bị mô tơ điện 1 chiều có công suất 0,1 mã lực lấy năng lượng từ từ bình ắc quy chì-acid.

Chiếc xe điện thương mại đầu tiên là Electroboat 1894 của hai kỹ sư Henry G. Morris và Pedro G. Salom chế tạo và hoạt động như 1 taxi tại New York. Mặc dù có giá 3.000 USD cao hơn gần gấp 3 lần xe ngựa mà nó thay thế, nhưng Electroboat tỏ ra vượt trội hơn hẳn khi có thể chạy với vận tốc tối đa 32 km/h, trong 4 giờ, thời gian nạp lại mất 90 phút.

Chiếc xe điện thương mại đầu tiên: Sản phẩm Electroboat 1894 của hai kỹ sư Henry G. Morris và Pedro G. Salom

Tiến bộ lớn nhất của ngành công nghệ xe điện phải kể đến phát minh phanh nạp lại giúp thu hồi động năng khi phanh thành năng lượng nạp cho ắc quy của kỹ sư người Pháp M.A. Darracq vào năm 1987. Cũng trong thời gian này, đã xuất hiện những chiếc xe điện đầu tiên có thể đạt được vận tốc 100 km/h.

Thời kì “sa sút”

Mối đe dọa thời hoàng kim của xe điện bắt đầu khi ôtô sử dụng động cơ xăng trở lên mạnh mẽ và linh hoạt hơn. Xe điện đã bị thu hẹp dần thị trường do những bất lợi như giá cao, hiệu suất thấp, phạm vi hoạt động ngắn nhường chỗ cho xe chạy xăng, trong suốt thời gian sau này chỉ có xe điện phục vụ đánh gôn và xe giao hàng là còn chỗ đứng.

Xe điện dần vắng bóng và nhường chỗ cho xe sử dụng động cơ đốt trong, người ta đã bắt đầu đưa những chiếc xe này vào… viện bảo tàng

Những nghiên cứu đưa xe điện trở lại bắt đầu từ thập niên 70 của thế kỷ 20 do những lo ngại về vấn đề môi trường. Điển hình vào năm 1966, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật phát triển xe điện khuyến khích các trường đại học phòng nghiên cứu phát triển những công nghệ liên quan.

Những tín hiệu phục hồi

Đến đầu thập niên 90, thị trường Mỹ đã xuất hiện những chiếc xe điện như Chrysler TEVan, Ford Ranger EV, GM EV, Honda EV Plus, Nissan Altra EV hay Toyota RAV4 EV. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế nên những mẫu xe này không thực sự thành công tại đây. Đến năm 2000 cơn lốc suy thoái kinh tế toàn cầu đã dẫn đến những thay đổi trong thói quen mua sắm, nhiều người bắt đầu đưa xe điện vào trong danh sách chọn lựa của mình.

Những chiếc xe điện dần hồi phục do lo ngại về môi trường và các vấn đề nhiên liệu

Xu hướng này không bắt nguồn từ việc người tiêu dùng có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường, quan tâm tới những chiếc xe không khí thải, chỉ đơn giản với xe điện họ không cần phải quan tâm nhiều tới chi phí nhiên liệu hoạt động, những thứ được coi là tốn kém trong thời kỳ suy thoái.

Vào năm 2004, Tesla Motors đã bắt đầu phát triển Tesla Roadster. Đến năm 2008, chiếc xe mui trần chạy điện đầu tiên của thương hiệu xe Mỹ bắt đầu được bán ra. Tính đến tháng 3 năm ngoái, Tesla đã bán được 2.250 chiếc Roadsters tại 31 quốc gia. Trong thời gian này những nhà sản xuất xe Nhật cũng bán ra chiếc xe điện của riêng mình như: Mitsubishi i-MiEV tại 1 số thị trường như Hồng Kông, Úc; Missan Leaf tại Mỹ, châu Âu và Canada. Đến năm 2011, Tổng thống Hoa Kỳ, Barack Obama đã bày tỏ tham vọng đạt 1 triệu xe điện tại Mỹ vào năm 2015 nhằm giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ, đưa nước Mỹ trở thành khách hàng tiềm năng trong ngành công nghiệp sản xuất xe điện.

Đến năm 2008, chiếc xe mui trần chạy điện đầu tiên của thương hiệu xe Mỹ, Tesla Roadster bắt đầu được bán ra

Vào tháng 2/2011, Mitsubishi i-MiEV đã trở thành chiếc xe điện đầu tiên bán được hơn 10.000 xe và được ghi vào sách kỷ lục Guinness nhưng chỉ vài tháng sau Nissan Leaf đã vượt qua i-MiEV trở thành chiếc xe điện bán chạy nhất thế giới. Gần hai năm sau, số xe Leaf mà Nissan bán được đã vượt qua con số 50.000.

Những chiếc xe điện đã xuất hiện nhiều hơn trong gara của những gia đình

Hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện rất nhiều phiên bản xe điện đến từ các nhà sản xuất lớn, nhỏ như Renault Fluence ZE, Renault Zoe, Tesla Model S, Honda Fit EV, Toyota RAV4… để cạnh tranh ngôi vương với tên tuổi đến từ Nhật bản. Mới đây nhất, hãng xe sang Đức BMW đã công bố i3, chiếc xe điện được giới thiệu lần đầu vào năm 2011 dưới dạng concept, xe có thể được bán ra vào giữa năm sau. Sắp tới,“người anh em” i8 cũng sẽ lăn bánh trên đường phố.

Xu hướng phát triển trong tương lai

Mặc dù không thể so sánh về doanh số với xe hybrid trong phân khúc xe tiết kiệm nhiên liệu nhưng xe điện vẫn đang dần khẳng định vị trí của mình trong ngàn công nghiệp ôtô thế giới. Có thể thấy rõ sự thay đổi này qua doanh số tăng đều qua các năm của xe điện cũng như những thay đổi về nhận thức của người tiêu dùng đối với dòng xe này nhất là trong bối cảnh giá nhiên liệu leo thang như hiện nay.

Doanh số xe điện bắt đầu tăng trưởng mạnh hơn trong những năm gần đây

Không chỉ có thay đổi ở nhận thức của người tiêu dùng, một số nước như Mỹ, Nhật hay tại châu Âu chính quyền đã có những chính sách hỗ trợ sự phát triển của xe điện như: Tạo điều khiện cho nghiên cứu, hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết, giảm thuế thậm chí là siết chặt mức khí thải đối với xe hơi mới.

Về phía nhà sản xuất, ngoài việc tung ra những mẫu xe hybrid tiết kiệm nhiên liệu nhiều thương hiệu xe hơi đã có những đầu tư nghiêm túc trong việc phát triển công nghệ liên quan đến dòng xe này.

Nhằm nhanh chóng thúc đẩy sự tiến bộ của công nghệ nhiều “ông lớn” đã bắt tay nhau để cùng phát triển giúp giảm giá thành đầu tư và rút ngắn thời gian nghiên cứu. Mới đây nhất 4 tên tuổi xe hơi hàng đầu Nhật Bản là Toyota, Honda, Nissan và Mitshubishi đã tiến tới quan hệ hợp tác chung để phát triển cơ sở hạ tầng sạc điện linh hoạt cho xe hơi tại Nhật Bản.

Sự phát triển của xe điện kéo theo những trạm sạc tại 1 số nước phát triển

Hiện nay vấn đề khó khăn nhất cản trở sự phát triển của xe điện vẫn là vấn đề về pin và hệ thống cơ sở hạ tầng sạc điện. Tuy nhiên, với sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, trong tương lai không xa những chiếc xe điện có thể sẽ trở lại thời hoàng kim như lúc nó mới được sinh ra và đường phố sẽ xanh sạch hơn vì không còn khói bụi, khí thải và cả tiếng ồn.

Ngoài những chiếc xe sang trọng cỡ lớn, ngành công nghiệp xe điện cũng sẽ sản sinh ra những chiếc xe cực kỳ nhỏ gọn phục vụ việc di chuyển linh hoạt trong các thành phố lớn đông đúc, những mẫu concept xe điện mới ra mắt gần đây như Toyota i-Road hay Renault Twizy là một ví dụ điển hình.

Việt Đức